یاعلی

طرح تحقیق
از مباحث مهم تحقیق پایانی ، «طرح تحقیق» است. طرح تحقیق، نقشه انجام تحقیق است. تحقیق علمی و تدوین آن، بدون طرح تحقیق به مقصد مناسبی نمی‌رسد؛ همان‌طور که ساختمان‌سازی بدون نقشه سرانجامی نخواهد داشت. تهیه تحقیق علمی یک فرایند نسبتاً طولانی است و بدون طرح تحقیق، محقّق دچار سردرگمی و انحراف از روند تحقیق می‌شود.
1-نگارش طرح تفصیلی

گام های ده گانه عبارتند از:
1-تعریف و تبیین موضوع2-اهمیت و ضرورت تحقیق3-اهداف و فوائد تحقیق4- پیشینه موضوع تحقیق5- سوال های تحقیق6- فرضیه تحقیق 7-رو ش تحقیق 8-مفاهیم و متغیرها 9-ساختار تحقیق10-محدودیت ها ، مشکلات و موانع تحقیق

تعریف و تبیین موضوع
در شناسایی و بیان مسأله تحقیق، پژوهشگر سعی دارد شواهد دال بر وجود مسئله را بیان کند. به عبارتی زمینه ای را تصویر می¬کند که در آن مسأله مورد نظر رخ داده است. در این مرحله ویژگی های مسأله، گستردگی و علل احتمالی بروز آن نیز مطرح می¬شود. محقق بایستی مسأله خود را توضیح داده و حد ومرز آن را بیان کند. به عبارت دیگر محقق به دنبال مشخص کردن حدود موضوع است. در بیان موضوع به بیان تاریخچه موضوع هم اشاره شده درآن پییشینه مطالعاتی ذکر شده و سپس نقد شود و سوال اصلی هم آورده شود.
ملاکها و معيارهاي انتخاب مساله
الف) مورد علاقه دانش‌پژوه باشد
ب) در راستاي رشته تحصيلي طلبه بوده و طلبه نسبت به آن آشنايي خوبي داشته باشد
ج) مورد نياز جامعه و متناسب با نيازهاي منطقه‌اي باشد
د) تحقيق مناسبي بر روي آن صورت نگرفته باشد و جاي تحقيق در اين مورد وجود داشته باشد.
اهمیت و ضرورت تحقیق
زمانی که محقق موضوعی را برای تحقیق انتخاب می¬کند به ارزش کار واقف است و به همان نسبت هم انگیزه های بیشتری برای انجام آن در خود می¬یابد . محقق باید ارزش های اساسی تحقیق را به دیگران منتقل کند. در این قسمت محقق بر پایه دیدگاه خود بیان می کند که اهمیت این موضوع تاچه حد است. چرا چنین موضوعی را برای تحقیق انتخاب کرده است؟ انگیزه و علت انتخاب موضوع در اینجا چیست؟ ارتباط موضوع تحقیق را با دیگر پدیده های همسو توضیح داده می شود. در شرایط کنونی پرداختن به این موضوع دارای چه اهمیتی بوده است؟ همچنین باید توضیح داده شود که از این تحقیق چه کسانی یا چه سازمانهایی سود می برند.
اهداف و فوائد تحقیق
محقق باید بیان کند که هدف از انجام چنین طرح و تحقیقی چیست. هر پژوهش دارای هدف کلی که همان معرفی عنوان تحقیق ودارای اهداف جزئی تری که شناساندن سوالات فرعی است می باشد..
پیشینه موضوع تحقیق
پیشینه موضوع در دو قسمت تبیین می شود. اول پیشینه خود مسأله باید بررسی شود که آیا در این خصوص تحقیقی صورت گرفته است یا خیر، تا از موازی کاری و پژوهش های تکراری جلوگیری شود. دوم پیشینه منابع : نگارنده بايد قبل از بررسی موضوعِ مورد نظر خود، كارهاي پژوهشی كه ديگران در رابطه با آن انجام داده اند ـ اعم از کتاب ، مقاله ، پایان نامه و … ـ را بررسي و نقاط قوت و ضعف هر يك را تجزيه و تحليل نمايد و در پی آن از پرداختن مجدد به موضوعی که دنبال می کند دفاع کند. منظور از اين مبحث ذكر كتب مفصل فقهي و روايي و كتب قواعد فقهي كه در بابي از ابواب به موضوعات فقهي پرداخته اند، نيست ؛ بلكه منظور كتب ، مقالات و پايان نامه هايي است كه به طور كلي يا جزئي به موضوع محقق پرداخته باشند.
سوالات تحقیق
سوالات تحقیق بر دو نوع است؛
- سوال اصلی
در واقع دغدغه اصلی پژوهشگر است که تصمیم به انجام پژوهش درآن زمینه گرفته است و معمولا از عنوان تحقیق گرفته می شود. سوال اصلی معمولا یک سوال بیشتر نیست. نکته مهم: سوال باید به گونه ای طرح شود که جواب آن کلمه بله و یاخیر نباشد.
- سوالات فرعی
سوالات فرعی برای تبیین و تکمیل و در راستای پاسخ به سوال اصلی طرح می شوند و در واقع فصل های تحقیق پایانی را تشکیل می دهند. یعنی هر فصل تحقیق پایانی پاسخ در به یک سوال فرعی نگاشته می شود. تعداد سوالات فرعی بستگی به نوع تحقیق دارد. سؤالات فرعي در واقع مجموعه سؤالاتي است که در راستاي پاسخ به سؤال اصلي طراحي مي‌شود و پيرامون مفردات، اجزاء و جزئيات سؤال اصلي و مقايسه آنها با موارد مشابه مي‌باشد..

فرضیه تحقیق
فرضیه پاسخ موقتی به سوال اصلی تحقیق است که محقق در طول تحقیق به دنبال اثبات و یا رد آن است. بهترین فرضیه آن است که محقق در نهایت و پس از پژوهش آن را اثبات کند. فرضیه باید قابلیت اندازه گیری داشته باشد. همچنین کوتاه و مختصر، قابل فهم و دارای حدود مشخص باشد. معمولا فرضیه به صورت یک جمله خبری است. فرضيه، براساس معلومات کلّي و شناخت‌هاي قبلي و تجارب محقّق و مطالعات مقدماتي پديد مي‌آيد. بنابراين فرضيه، گماني است موقّتي که درست‌بودن يا نبودنش بايد مورد برّرسي قرار گيرد..
مفاهیم و متغیرها
محقق پس از طرح سوال و فرضیه، بایستی مفاهیم و متغیرهای خود را مشخص نماید و تعریف کوتاهی (تعریف مدنظر محقق و منظور محقق از به کاربردن آن واژه) از آنان ارائه دهد تا ابهامی در آنها برای مخاطب نباشد.
روش تحقیق
اصل بر این است که تحقیقات پایانی حوزه های طلاب با روش تحقیق کتابخانه ای صورت گیرد و محقق با این روش به تجزیه و تحلیل داده های خود بپردازد.
ساختار تحقیق
محقق در این قسمت سازماندهی و چارچوب تحقیق خود را که به کمک استاد راهنما تنظیم کرده است بیان می کندو به صورت بسیار اجمالی توضیحی کوتاه از هرقسمت بیان می کند.

محدودیت ها، مشکلات و موانع تحقیق
ممکن است طلبه در طول انجام تحقیق با مشکلاتی رو به رو شود که کنترل آن از عهده محقق خارج است. کمبود و یا عدم دسترسی به منابع مطالعاتی، عدم دسترسی به اساتید راهنمای متخصص و… از این قبیل است.

2-طرح کلی پایان نامه
دانش پژوهان در تنظیم صفحات پایان نامه ترتیب زیر رارعایت نمایند.
1-روی جلد پایان نامه
شامل آرم موسسه ، نام موسسه ، پایان نامه جهت اخذ درجه سطح 2/ سطح 3، رشته ، عنوان پایان نامه ، استاد راهنما ، استاد مشاور ، دانشجو ، ماه و سال می باشد
2- صفحه سفید
3– صفحه بسم الله الرحمن الرحیم
به شکل ساده و بدون به کاربردن کادر و تزئینات مختلف در مرکز صفحه تنظیم گردد .
4 – صفحه عنوان فارسی
در این صفحه تمام مندرجات روی جلد پایان نامه به همان ترتیب آورده شود .
5– صفحه صورتجلسه دفاعیه ( بعد از دفاع)در صورت تمایل دانش پژوه.
6– صفحه تقدیم
7 – صفحه تقدیر
8– چکیده فارسی
چکیده شامل خلاصه ای از مسأله مورد تحقیق ، بیان روش ، نتایج به دست آمده و پیشنهادها
می باشد و بایستی به نحوی نگارش شود که خواننده با مطالعه آن کاملاً از محتوای موضوع مورد تحقیق در پایان نامه آگاهی یابد.در چکیده از اشاره به تاریخچه ، فصل بندی و ذکر منابع خودداری گردد.تعداد کلمات چکیده حداکثر 300 کلمه بوده و دریک صفحه و در یک پاراگراف تنظیم شود. کلمات کلیدی(کلیدواژه ها)دریک سطر جداگانه نوشته شود و تعداد آنها از پنج کلمه بیشتر نباشد.
9 – فهرست مطالب
در فهرست مطالب؛کلیه فصول ، بندها و زیر مجموعه بدنه اصلی و سایر اجزاء از قبیل فهرست منابع و پیوست ها ذکر می گردد . در ستون سمت راست عنوان مطلب و در ستون چپ مقابل، عنوان شماره صفحه آغاز آن مطالب آورده شود .
10– فهرست اشکال ،جداول و نمودارها ( در صورت نیاز )
11 – متن اصلی پایان نامه
شامل مقدمه ( طرح تفصیلی ) ،مطالب اصلی (فصل ها )و نتیجه گیری و پیشنهادها می باشد .
تعداد صفحات متن اصلی درتحقیق پایانی حداقل60 صفحه و پایان نامه سطح 3 (180-100صفحه) ودر سطح 4( 400-200 صفحه) می باشد .
12 – فهرست منابع و مأخذ
13 – پیوست ها (در صورت نیاز)
14 – چکیده به زبان انگلیسی ( ABSTRACT )در صورت تمایل دانش پژوه.
متن چکیده به زبان انگلیسی حداکثر 300 کلمه و در یک صفحه تنظیم شود.
15- صفحه عنوان انگلیسی
در این صفحه تمام مندرجات پشت جلد پایان نامه به زبان انگلیسی آورده شود.در صورت تمایل دانش پژوه.
ارجاعات و توضیحات (تهیه پانویس یا پاورقی)
پانویس بخشی از نوشته تحقیقی است که برای دادن اطلاع بیشتر یا اعتبار بخشیدن به نوشته فراهم می شود . پانویس ها را از لحاظ نوع اطلاعات می توان به دو گروه تقسیم کرد؛
پانویس توضیحی :
پانویس توضیحی ؛ مطالب متن را تکمیل و توضیح می دهد. بنابراین در صورتی که یک عبارت یا واژه نیاز به توضیح خاصی داشته باشد ، توضیح را می توان بصورت پانویس در همان صفحه ارایه نمود. در این صورت آن عبارت یا واژه توسط شماره ای کوچک در بالا و سمت چپ آن تایپ می شود و در پاورقی ، توضیح مربوط به آن ارایه می شود . همچنین درنگارش پایان نامه تا حدامکان از بکار بردن لغات و نام ها به زبان لاتین خودداری نموده و معادل فارسی آنها استفاده شود و در صورت نیاز ، در پانویس همان صفحه با ذکر شماره ، لغات لاتین آورده شوند .
پانویس ارجاعی :
پانویس ارجاعی هم به منظور اعتبار بخشیدن به کار تحقیقی به کار می رود و هم جلوه ای از امانت داری پژوهشگر است . بنابراین ارجاعات مورد استفاده دانش پژوه در آن ذکر می گردد .وقتی که برای اولین بار،منبع یا ماخذ مورد استفاده ، ارجاع داده می شود باید آن مأخذ با مشخصات کامل در پانویس ذکر شود ، اما در ارجاع بعدی به همان اثر، ذکر مشخصات کامل منبع لازم نیست .
*استناد به کتاب :
نام و نام خانوادگی نویسنده ، نام کتاب ، نام مترجم / مصحح/ شارح/ ویراستار، تعداد مجلدات ، نوبت چاپ ، نام محل چاپ : نام ناشر ، تاریخ چاپ ، شماره جلد(در صورتی که کتاب دارای چند جلد بوده باشد)و شماره صفحه.
* استناد به مقالات مجلات علمی :
نام و نام خانوادگی نویسنده ، عنوان مقاله ، نام مترجم ( اگر ترجمه باشد )، نام مجله ، شماره دوره ، شماره مجله ، ماه یا فصل و سال انتشار، شماره صفحه .
* استناد به نشریات ( کتاب ، مجله ) الکترونیکی دارای نمونه چاپی :
همانند استناد به کتاب و مقالات چاپی عمل می گردد ولی به جای مشخصات چاپ ، آدرس دقیق سایت و تاریخ دسترسی به سایت ذکر گردد .
* استناد به مقالات و کتابهای الکترونیکی بدون نمونه چاپی :
نام و نام خانوادگی نویسنده ، عنوان ، سال ، کلمه : Available at ( قابل دسترسی در ) ، آدرس دقیق سایت ، تاریخ دسترسی به سایت .
* استناد به پایان نامه :
نام و نام خانوادگی نویسنده ، عنوان پایان نامه ، مقطع و رشته تحصیلی ، شهر محل دانشگاه / یا مؤسسه آموزشی ، دانشکده ، نام دانشگاه ، سال ، شماره صفحه .
تذکرات :
* در مورد ارجاع به آیات قرآن مجید ، دادن مشخصات کامل چاپ ضرورتی ندارد و تنها ذکر سوره و پس از آن شماره سوره (در داخل پرانتز) و سر انجام شماره آیه مورد نظر کفایت
می کند .
* اگر ارجاع بعدی بلافاصله پس از ارجاع نخست (منبع قبلی) بیاید کلمه «همان و شماره صفحه» ذکر می شود .و اگر منبع انگلیسی باشد می نویسیم Ibid,p
* اگر ارجاع بعدی با فاصله به همان مأخذ مورد استناد ارجاع نخستین باشد ، نام و نام خانوادگی نویسنده ، شماره صفحه .
* اگر منابع مختلفی از یک نویسنده با فاصله استفاده شده باشد لازم است پس از ذکر
« نام و نام خانوادگی نویسنده ، عنوان کتاب ، شماره صفحه » ذکر شود .
* اگر کتاب دارای دو یا سه نویسنده باشد ، نام و نام خانوادگی هر سه تن را به ترتیبی که پشت جلد کتاب آمده است ، می نویسند؛ لکن اگر کتاب بیش ازسه تن نویسنده داشته باشد ، تنها نام اولین نفر را ذکر می کنند و کلمه « و دیگران » را به دنبال آن می آورند .
* اگر ارجاع تنها به یک صفحه از کتابی باشد ، فقط شماره همان صفحه را ذکر می کنیم
ص 125 . و در انگلیسی به صورت125 P نوشته می شود .
* اگر ارجاع به چند صفحه متوالی باشد،در این صورت در فارسی می نویسیم؛صص 120- 125ودر انگلیسی به صورت125 - 120 PP نوشته می شود.
فهرست منابع :
در انتهای پایان نامه فهرست کاملی از منابع و مأخذی که در متن اصلی پایان نامه مورد استفاده قرار گرفته ارایه می گردد . طرز نوشتن فهرست منابع با نحوه ارجاع در پانویس تفاوت چندانی ندارد و فقط به منظور رعایت ترتیب الفبایی منابع ، لازم است آنها به ترتیب نام خانوادگی نویسنده تنظیم گردد و همچنین شماره صفحات مورد استناد در فهرست منابع ذکر نمی شود :
نام خانوادگی نویسنده، نام ، عنوان کتاب ، شماره جلد ، مترجم یا مصحح ، شماره چاپ ، محل انتشار: ناشر ، سال انتشار .
تذکرات :
در تنظیم فهرست منابع ، نخست منابع فارسی و سپس منابع عربی و لاتین مجزا از هم نوشته شوند و همچنین مقالات از کتب جدا گردد.
القاب و عناوین ( دکتر ، مهندس ، استاد ، علامه و ) از جلوی نام مولف حذف می شود .
الف و لام (ال)تعریف که در ابتدای اسامی عربی آورده می شود در تنظیم الفبایی نام نویسندگان لحاظ نگردد .
اگر از یک نویسنده چند اثر مورد استفاده قرار گرفت ، به جای تکرار نام خانوادگی و نام ، خط تیره ممتد به طول شش یا هشت حرف کشیده می شود . پس از آن نقطه گذاشته شود:
در نوشتن مشخصات منابع خارجی حرف اول تمام کلمه ها با حروف بزرگ نوشته می شود ، به جز حرف اضافه و حرف تعریف ، مگر آنکه در آغاز عنوان قرار گیرد :
هر گاه محل نشر یا نام ناشر یا تاریخ نشر کتابی معلوم نباشد به ترتیب به جای آنها در داخل قلاب [ بی جا ] ، [ بی نا ] و [ بی تا ] می آوریم .
* شماره گذاری
* شماره گذاری صفحات
صفحات قبل از فهرست مطالب شماره گذاری نمی شوند .
صفحات فهرست مطالب و سایرفهرست ها با حروف ابجد ( الف ، ب ، .) شماره گذاری می شوند .
صفحات اصلی پایان نامه با اعداد فارسی از اولین صفحه « مقدمه » (طرح تفصیلی ) آغاز
می شود و تا آخرین صفحه پایان نامه ادامه می یابد .
شماره گذاری صفحات پایان نامه در پایین وسط صفحه بوده و فاصله آن تا پایین صفحه cm5/1
می باشد.
درنخستین صفحه فصل ، شماره صفحه نوشته نمی شود اما درشمارش صفحات لحاظ می شود .
* شماره گذاری موضوعات
عناوین اصلی در هر فصل پایان نامه به عناوین فرعی و نیز عنوان فرعی به عناوین فرعی دیگر تقسیم می گردد . بنابراین برای شماره گذاری هر کدام از عناوین فرعی با دو عدد که با خط فا صله از یکدیگر جدا شده اند استفاده می گردد . عدد سمت راست بیانگر شماره عنوان اصلی و عدد سمت چپ شماره ترتیب عنوان فرعی مورد نظر است .
در صورتی که هر عنوان فرعی دارای زیر عنوان باشد . شماره هر زیر عنوان فرعی در سمت چپ عدد فوق قرار می گیرد.

* شماره گذاری اشکال ، جداول و نمودارها
شماره گذاری اشکال و جداول نیز مانند شماره گذاری موضوعات است . به عنوان مثال هفتمین شکل در فصل دوم به صورت ( شکل 2-7 نمودار خلفای اموی ) نوشته می شود .
* حروف چینی و صفحه آرایی :
انتخاب کاغذ مناسب
• کاغذ مورد استفاده جهت تایپ مطالب پایان نامه بایستی سفید و از یک جنس و بهتر است
ازکاغذ هفتاد گرمی به قطع 4 A انتخاب گردد .
• در حدامکان از صفحات بزرگ در پایان نامه استفاده نکنید و در صورت وجود چنین صفحات بزرگ آن را از طریق فتوکپی به صورت استاندارد به قطع 4 A تبدیل گردد . در صورت غیر عملی بودن آن را طوری تا نمایید که از صفحات بیرون نزند .

انتخاب قلم مناسب
قلم هایی که در تایپ متن پایان نامه یا رساله مورد استفاده قرار می گیرد به شرح جدول 5-1 است .

جدول 5-1 فونت و سایز متن پایان نامه .
ردیف موضوع فونت و سایز
1 عناوین فصل تیتر سیاه 18
2 عناوین اصلی میترا 16یا زر سیاه 14
3 عناوین فرعی میترا 14 یا زر سیاه 12
4 زیر عناوین فرعی میترا 12 یا زر سیاه 10
5 متن اصلی لوتوس یا نازنین یا زرنازک 14
6 پاورقی – توضیحات جدول ، شکل و نمودار لوتوس یا نازنین یا زر نازک 11
7 چکیده نازنین یازر سیاه 11

تذکر : برای کلمات عربی چکیده از فونت بدر و انگلیسی از فونت Times new استفاده گردد .

* صفحه آرایی
• صفحات پایان نامه بصورت ساده و بدون استفاده از کادر و یا سر صفحه تایپ شوند .
• متن پایان نامه طوری تنظیم شود که از سمت راست کاغذ cm 5/4 -4 ، ازسمت چپ
cm 3- 5/2 ، از بالاو پایین صفحه cm 3- 5/2 ، فاصله داشته باشد .
• فاصله سطرها در تمام صفحات پایان نامه برابر cm 2/1 بوده ولی در چکیده برابر cm 1 در نظر گرفته شود. و در پانویس به اندازه نصف فاصله بین دو سطر در متن اصلی است .
• صفحه اول هر فصل باید از سطر پنجم شروع شده و سطر اول هر پاراگراف در صفحات
پایان نامه باید شامل cm 1 تورفتگی به سمت داخل باشد .
• حداقل تعداد سطر تایپ شده در یک صفحه 20 سطر باشد . و طول هر سطر در صفحات اصلی cm 14 در نظر گرفته شود .
• در صورت نیاز به درج پانویس با رسم یک خط افقی از متن اصلی جدا می گردد و همه موارد فارسی به صورت راست چین نوشته شوند .
• نقل قول مستقیم میان گیومه آورده می شود . ودر صورتی که طول متن اصلی نقل شده از سه سطر بیشتر باشد آن را با تورفتگی متمایز می کنند در این صورت نیازی به استفاده از گیومه نیست .
• هر جدول باید دارای شماره و عنوان ( توضیح ) باشد که به صورت فارسی و وسط چین در بالای آن نوشته می شود . و فاصله بین آخرین سطر از متن تا توضیح مربوط به جدول بایستی حدود دو برابر فاصله معمولی بین دو سطر باشد .
• در مورد اعدادی که در داخل متن نوشته می شود ( غیر از جدول ها و نمودارها ) هر گاه عدد کمتر از 10 باشد آن عدد با حروف نوشته می شود ، مثل پنج و هر گاه 10 و بزرگتر از 10 باشد به صورت عدد نوشته می شود مثل 12. برای مشخص کردن اعداد اعشاری از ( / ) و برای درصد از علامت % استفاده می شود .
هر شکل یا نمودار باید دارای شماره و عنوان ( توضیح ) باشد که به صورت وسط چین در زیر نوشته می شود.فاصله بین توضیح مربوط به شکل تا اولین سطر متن پایان نامه بایستی حدود دو برابر فاصله معمولی بین دو سطر باشد .